Podział majątku wspólnego jest możliwy po ustaniu wspólności majątkowej między małżonkami. Dzieje się to m.in. na skutek orzeczenia rozwodu czy separacji, a także na skutek umowy małżonków, w której ustanawiają oni rozdzielność majątkową. Podział majątku wspólnego w drodze umowy jest możliwy, gdy między stronami istnieje zgodność co do sposobu jego dokonania. Warto postarać się o porozumienie w tym zakresie, ponieważ umowny podział majątku jest znacznie szybszy niż podział sądowy.
W jakiej formie powinna być zawarta umowa o podział majątku wspólnego?
Umowny podział majątku wspólnego może być dokonany przez małżonków co do zasady w dowolnej formie (nawet ustnej). Ustawodawca przewiduje jednak w tym zakresie kilka wyjątków ze względu na to, jakie przedmioty wchodzą w skład majątku. Jeśli zatem umowa o podział majątku dotyczy np. nieruchomości czy prawa użytkowania wieczystego, musi być ona zawarta w formie aktu notarialnego. Do dokonania umownego podziału majątku wspólnego, w którego skład wchodzi przedsiębiorstwo, potrzebna jest natomiast forma pisemna z podpisami notarialnie poświadczonymi – chyba że w skład przedsiębiorstwa wchodzi nieruchomość albo jest ono objęte zarządem sukcesyjnym. Wówczas wymagana jest forma aktu notarialnego.
Co powinno się znaleźć w umowie o podział majątku wspólnego?
Przedmiotem podziału majątku mogą być tylko aktywa, zatem umowa taka nie będzie obejmować długów małżonków. Konieczne jest ustalenie w niej składu oraz wartości majątku wspólnego. Umowa o podział majątku powinna także zawierać rozliczenie nakładów i wydatków dokonanych w czasie trwania wspólności z majątku wspólnego na majątki osobiste małżonków, a także rozliczenie długów małżonków spłaconych z majątku wspólnego. Ponadto każdy z małżonków może żądać zwrotu wydatków i nakładów, które poczynił ze swojego majątku osobistego na majątek wspólny, chyba że zostały one zużyte w celu zaspokojenia potrzeb rodziny.
Zasada swobody umów a umowny podział majątku
Do umowy o podział majątku wspólnego znajduje zastosowanie zasada swobody umów, co oznacza, że strony mogą dowolnie ustalić, komu przypadną poszczególne składniki majątku, a także wysokość i terminy ewentualnych spłat czy dopłat oraz też sposób ich zabezpieczenia.
Trzeba jednak pamiętać, że zgodnie z Kodeksem rodzinnym i opiekuńczym, oboje małżonkowie mają równe udziały w majątku wspólnym. Z tego względu ustalenie nierównych udziałów wymaga sądowego podziału majątku lub ustanowienia uprzednio rozdzielności majątkowej przez małżonków. Ponadto przy podziale majątku wspólnego w drodze umowy strony nie mogą zaliczyć do niego przedmiotów, które zgodnie z art. 33 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego należą do majątków osobistych małżonków.
Zobacz także:
