Często w małżeństwie, w którym panuje rozdzielność majątkowa, małżonkowie decyduję się na następujący „układ”: ja prowadzę firmę, zasiadam w zarządzie spółek, na co dzień podejmuję decyzje o wysokim stopniu ryzyka gospodarczego a ty, skoro masz mniej ryzykowną pracę zostajesz właścicielem naszych nieruchomości. Założenie jest proste- jeśli mój biznes nie wypali i do drzwi zapuka komornik, to przynajmniej ocalimy nasz dom. Z tej przyczyny dość powszechnym zjawiskiem jest dokonywanie darowizn pomiędzy małżonkami.
Oczywiście tak długo jak małżeństwo spełnia nasze oczekiwania, taki „układ” się sprawdza. Gorzej jeśli nadchodzą czarne chmury i czas się rozstać. Szczególnie gdy pojawia się podejrzenie zdrady. Zdrada małżonka nie zawsze jednak uzasadnia odwołanie darowizny.
Poczytaj o tym, jakimi składnikami majątku nie musisz się dzielić >>
Zawarcie umowy darowizny powoduje nawiązanie między darczyńcą a obdarowanym szczególnej więzi. Darczyńca dokonuje na rzecz obdarowanego bezpłatnego świadczenia kosztem swojego majątku. Obdarowany powinien być wdzięczny za dokonane przysporzenie, niestety w życiu układa się różnie. Nie zawsze osoba obdarowana zachowuje się we właściwy, zdaniem darczyńcy, sposób.
Zgodnie z kodeksem cywilnym, jeżeli osoba obdarowana jest rażąco niewdzięczna wobec darczyńcy, darczyńca może odwołać darowiznę. Uprawnienie to wygasa po upływie roku od dnia, w którym darczyńca dowiedział się o niewdzięczności obdarowanego. Odwołanie darowizny powinno nastąpić w pisemnym oświadczeniu, które należy złożyć obdarowanemu. Oświadczenie powinno zawierać uzasadnienie odwołania darowizny, w szczególności powinno wskazywać na zachowania obdarowanego, które są przejawem rażącej niewdzięczności.
„Niewdzięczność” musi być rażąca. Kłótnie i nieporozumienia są czymś naturalnym, dlatego tylko w wyjątkowych sytuacjach można skutecznie odwołać dokonaną darowiznę.
W przypadku darowizny dokonywanej między małżonkami, zdrada jednego z małżonków może być przejawem rażącej niewdzięczności. Nie należy jednak przesądzać, że zdrada małżeńska zawsze będzie uzasadniała odwołanie darowizny. Każda sytuacja życiowa jest inna i trzeba uwzględnić okoliczności konkretnego przypadku.
Uprawnienie do odwołania darowizny ma charakter wyjątkowy. Dla oceny czy dane zachowanie obdarowanego jest przejawem rażącej niewdzięczności należy wziąć pod uwagę jego intencje i zamiar, same zewnętrzne przejawy zachowania nie są decydujące. Często bywa tak, że darczyńca prowokuje obdarowanego do pewnych zachowań, może to czynić nawet w sposób pośredni. W orzecznictwie podkreśla się, że postępowanie obdarowanego skutkujące możliwością odwołania darowizny musi cechować duże natężenie złej woli.
Istotne znaczenie ma również przyczyna niewdzięczności, być może niewdzięczność jest spowodowana równie nagannym postępowaniem darczyńcy. Zdrada małżeńska nie może być zawsze traktowana jako rażąca niewdzięczność, uzasadniająca odwołanie darowizny.
A co jeśli rażąca niewdzięczność została okazana nie darczyńcy, ale jego osobie bliskiej? Sytuacja taka wystąpi np. wtedy, gdy darowizna została dokonana przez teściów na rzecz synowej bądź zięcia, który następnie dopuścił się zdrady małżeńskiej, będącej zawinioną przyczyną rozwodu. Sam fakt zdrady małżonka nie przesądza o rażącej niewdzięczności wobec teściów-darczyńców.
***
Zdjęcie: Marco Jimenez
