Istnieją dwa sposoby zniesienia współwłasności małżeńskiej – sądowy i umowny. Pierwszy z nich dotyczy przede wszystkim sytuacji, w której małżonkowie nie są zgodni co do ustanowienia rozdzielności majątkowej, a jednocześnie zachodzą ważne powody, uzasadniające zniesienie współwłasności majątkowej. Powstaje wówczas tzw. przymusowy ustrój majątkowy. Drugi sposób polega na zawarciu umowy małżeńskiej o zniesieniu wspólności ustawowej.
Kiedy i w jakiej formie można zawrzeć umowę o zniesienie wspólności ustawowej?
Umowę małżeńską o ustanowieniu rozdzielności majątkowej można zawrzeć zarówno przed, jak i po zawarciu małżeństwa. W tym pierwszym przypadku do powstania wspólności majątkowej małżeńskiej w ogóle nie dochodzi. Nic jednak nie stoi na przeszkodzie, aby taką umowę zawrzeć w dowolnym momencie po zawarciu małżeństwa – pod warunkiem, że małżonkowie są co do tego zgodni (w przeciwnym razie będzie możliwe tylko sądowe zniesienie współwłasności małżeńskiej).
W każdym wypadku zniesienie wspólności majątkowej będzie wymagało wizyty u notariusza, ponieważ przepisy Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego wymagają dla każdej umowy małżeńskiej majątkowej zachowania formy aktu notarialnego.
Jaki jest skutek zniesienia współwłasności majątkowej w drodze umowy?
Jeżeli małżonkowie zawrą umowę ustanawiającą między nimi rozdzielność majątkową jeszcze przed ślubem, to wspólność majątkowa między nimi w ogóle nie powstaje. O zniesieniu współwłasności majątkowej małżeńskiej mówimy, gdy małżonkowie, między którymi wcześniej istniał ten ustrój majątkowy, w drodze umowy ustalają między sobą rozdzielność majątkową. Można wówczas dokonać podziału dotychczasowego majątku wspólnego. Ponadto każdy z małżonków zachowuje przedmioty nabyte już po zawarciu umowy ustalającej rozdzielność majątkową. Od momentu zniesienia wspólności ustawowej małżeńskiej małżonkowie samodzielnie zarządzają swoim majątkiem, są też sami odpowiedzialni względem wierzycieli za zobowiązania, które zaciągnęli.
Rozdzielność majątkowa z wyrównaniem dorobków
Powyżej omówiono zniesienie współwłasności małżeńskiej poprzez zawarcie umowy o ustanowienie rozdzielności majątkowej. Warto jednak mieć na uwadze, że umowa o zniesieniu wspólności ustawowej małżeńskiej może też stanowić, że między małżonkami ustanowiona zostanie tzw. rozdzielność majątkowa z wyrównaniem dochodów. Specyfika tego rozwiązania ujawnia się, gdy ustanie małżeństwo między stronami (np. w wyniku śmierci jednego z nich czy rozwodu). Porównuje się wtedy wartość majątku męża i żony, a następne ten małżonek, którego majątek jest mniejszy, może żądać od drugiego jego wyrównania. Rozwiązanie może to być korzystne np. w sytuacji, w której jeden małżonek pracuje, a drugi zajmuje się gospodarstwem domowym i wychowywaniem dzieci.
Czy umowę małżeńską o zniesieniu wspólności ustawowej można rozwiązać?
Nie ma żadnych przeszkód, aby umowę, na której mocy doszło do zniesienia współwłasności małżeńskiej, rozwiązać. W tym celu należy zawrzeć kolejną umowę, w której treści należy umieścić postanowienie o rozwiązaniu umowy ustanawiającej rozdzielność majątkową. Między małżonkami powstanie od tego momentu ustawowy ustrój wspólności majątkowej (chyba, że umówią się inaczej).
Zobacz także:
