Konsekwencje uchylenia się od skutków oświadczenia woli z powodu błędu.
Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 24 kwietnia 2013 r. wydanym w sprawie IV CSK 600/12, przesądził o konsekwencjach uchylenia się od skutków prawnych oświadczenia w przedmiocie nabycia nieruchomości.
Orzeczenie zapadło w oparciu o następujący stan faktyczny. Powodowa spółka kupiła od pozwanej w drodze przetargu ograniczonego cztery działki położone w U. W ogłoszeniu o przetargu i w protokole przetargu, wśród informacji dotyczących przeznaczenia i dopuszczalnego sposobu zagospodarowania działek, nie było informacji o określeniu terenu, na którym znajdowały się dwie z nich.
W wyniku treści opinii prawnej kwestionującej poprawność przygotowania przetargu powódka, powołując się na art. 84 § 1 i 2 KC, złożyła pisemne oświadczenie o uchyleniu się od skutków prawnych oświadczenia woli złożonego pod wpływem błędu co do treści czynności prawnej, w którym wskazała, że przystąpiła do przetargu i umowy sprzedaży kierując się treścią niezgodnych z prawdą informacji zawartych w zaświadczeniach organów Gminy odnośnie do przeznaczenia działek leśnych.W uzasadnieniu Sąd Najwyższy odróżnił skutki jakie wywołuje odstąpienie od umowy czy też jej rozwiązanie (skutki obligacyjne) od tego jakie skutki wywołuje złożenie oświadczenia o uchyleniu się od skutków prawnych oświadczenia złożonego pod wpływem błędu (skutek ex tunc – obligacyjny i rzeczowy).
Powyższy wyrok Sąd Najwyższego jest istotny dla praktyki o tyle, że wyraźnie rozgranicza skutki obligacyjne od rzeczowych, wskazując przy tym, iż błąd skutkujący nieważnością czynności prawnej ma charakter prawa podmiotowego kształtującego. Sankcja nieważności bezwzględnej oznacza, że czynność nie wywołuje żadnych skutków prawnych. Z uwagi na pierwotną wadliwość złożonego oświadczenia, nie może ono wywrzeć żadnego skutku prawnego. Rozstrzygając tę kwestię na tle umowy sprzedaży, Sąd Najwyższy jednoznacznie stwierdził, iż na skutek obarczonego wadą oświadczenia, nie może dojść do przeniesienia prawa własności nieruchomości na nabywcę. W konsekwencji nabywca nieruchomości, który skuteczniej uchylił się od skutków prawnych oświadczenia złożonego pod wpływem błędu, miał prawo żądać zwrotu ceny sprzedaży, ponieważ sprzedawca nieruchomości nadal był jej właścicielem.
